In heel Europa staat de televisie aan om naar het Europees Kampioenschap voetbal voor mannen te kijken. Niet alleen op het veld valt veel te bekijken, ook op de tribunes is er heel wat te zien. Soms hangend, soms wapperend, de stadions zijn gevuld met allerlei verschillende soorten vlaggen. Zelfs het logo van EURO2024 bestaat uit vlaggen! Bij deze een vexillologische gids voor het EK!
Een EK vol vlaggen
Diversiteit is het thema van het Europees Kampioenschap en dat wilde de UEFA laten terugkomen in de vormgeving. Dat hebben ze gedaan door de kleuren uit de vlaggen van de 24 deelnemende landen te gebruiken voor het logo en in de vormgevingselementen die daar op aansluiten, zie deze website om daar meer over te lezen. In onderstaande filmpje kun je zien hoe de kleuren zijn gebruikt om ook weer nieuwe vlaggen te ontwerpen:
Het logo heeft de vorm van het Olympisch stadion in Berlijn (zie hier), waar de finale ook wordt gespeeld. In het midden staat de cup met daaromheen een serie strepen die gecombineerd kunnen worden tot vlaggen. De serie doet denken aan de “vlag van Europa” die Rem Koolhaas ontwikkelde in 2001. Welke vlaggen spot jij in het logo? Banenvlaggen hebben uiteraard een streepje voor in deze opzet!
Ook in de stadions zijn de verzonnen vlaggen uit het filmpje terug te zien:
Vlaggende toeschouwers
Voetbal is rijk aan symbolen. Voetbalclubs zijn verknocht aan hun kleuren, hun shirt en hun logo of wapen. Aan het begin van een wedstrijd worden vaantjes uitgewisseld. De kleuren en wapens komen terug op vlaggen die vervolgens in de eigen stad of zelfs daarbuiten worden opgehangen. Bij een landenkampioenschap komen daar de nationale vlaggen bij. Uitdossingen van allerlei aard vullen de stadions zodat de supporters herkenbaar zijn. En er wordt vaak flink gevlagd.
Nationale vlaggen zijn er natuurlijk van allerlei formaten. In een druk stadion lijkt me een vlag van een meter of anderhalf al flink aan de maat. Vaak zijn er echter ook nationale of speciale vlaggen van een veel groter formaat te zien. Het lijkt me een heel gewicht om daar een wedstrijd lang mee te zwaaien en zien de mensen achter je de wedstrijd dan nog wel? Hoe dan ook, voor de vlaggenkundige is het beeldvullende gewapper een mooi gezicht!
Vlaggen met tekst
Hoewel de kleuren op het veld nog wel eens kunnen wisselen, bijv. als het thuis-shirt wordt omgewisseld voor een uit-shirt, zou de nationale vlag eenduidig moeten zijn. Elke aanhanger van Engeland, Frankrijk of Polen heeft dezelfde vlag, toch? Dat blijkt tegen te vallen. Niet alleen komen vaak regionale vlaggen langs (zie volgende paragraaf), maar er is ook een trend om de lokale herkomst zichtbaar te maken in de nationale vlag:
Engelse fans maken goed gebruik van de vlakverdeling op hun vlag om zowel tekst als logo’s te plaatsen. Banenvlaggen zijn met name handig om de naam van de eigen stad of voetbalclub in een baan te plaatsen. Vooral de Poolse vlag blijkt zich daar heel goed voor te lenen:
Ook de Oostenrijkers weten wel raad met de witte baan in hun vlag:
Maar ook de Nederlandse vlag blijkt heel geschikt, zo meenden deze fans uit (vermoedelijk) Venray en Dalfsen. De aanhang uit het Westland nam gewoon de gemeentevlag mee:
Bij vlaggen met verticale banen, zoals de Franse, is het soms even zoeken naar de juiste contrastkleur voor de letters. Deze vlaggen (in meerdere wedstrijden gespot) hebben het elk op een eigen manier opgelost. Of je neemt gewoon je regionale vlag mee uit de Lorraine natuurlijk:
De Turken moesten een beetje om de half maan heen schrijven om hun stad op de vlag te krijgen, maar als de vlag groot genoeg is lukt dat wel:
Op de Duitse tribune is het beeld diverser. Witte letters zorgen voor een mooi contrast op de zwarte baan en zelfs op de hele vlag, maar er waren ook verschillende andere lokale banieren en vlaggen meegenomen. Is er toch nog sprake van schroom om met een Duitse vlag te zwaaien (zie ook deze recente OVT-uitzending) of is dit omdat dit toernooi in Duitsland is en lokale voetbalclubs gewoon hun eigen spullen hebben meegebracht?
We kunnen in ieder geval constateren dat het toevoegen van lokale namen aan nationale vlaggen een wijdverbreid verschijnsel is in Europa. In hoeverre dit toeneemt en hoe lang deze traditie al bestaat kunnen we niet achterhalen aan de hand van eén EK. Daar is vergelijkend onderzoek voor nodig. Wie heeft daar een beeld bij?
Spot (en duid) de vlag!
Dat bij een wedstrijd van het Engelse elftal veel Engelse vlaggen te zien zijn, hoeft geen verbazing op te wekken. Hoewel er wat discussie was over de gewijzigde vlag op het shirt zelf (de toenmalige premier bemoeide zich er zelfs mee), zien we de vlaggen sowieso in het publiek en soms op de shirts van de tegenstander (de shirts zijn uniek voor elke wedstrijd en hebben soms de vlaggen van beide landen erop, zoals bij Slowakije). Maar wat is dan die lichtblauwe vlag achter de scheidsrechter?
Zoals we hierboven al hadden geconstateerd nemen sommige supporters ook vlaggen mee van hun voetbalclub (zoals Burbage FC hierboven) of van hun regio. En niet alle vlaggen zijn afkomstig van de spelende landen. Als je een ticket koopt weet je immers niet of jouw team ook zo ver gaat komen. Maar er zijn zelfs vlaggen van buiten Europa bij. Ook daar wordt de diversiteit waar de UEFA met zijn eigen vormgeving naar verwees zichtbaar.
Een aantal voorbeelden. Zo waren bij de wedstrijd van Frankrijk tegen Portugal fans aanwezig uit Bretagne, Henegouwen en het eiland Réunion:
Bij een wedstrijd van het Duitse elftal werden vlaggen gespot van Oost-Friesland, Ecuador, Syrië (alternatieve vlag) en de voetbalclub Vfb Bochum:
Drie landen die niet meedoen aan dit toernooi, maar toch zichtbaar aanwezig waren, te weten Griekenland, Litouwen en Kazachstan:
En vier landen die niet eens in Europa liggen, nl. Chili, Guatemala, Costa Rica en Marokko:
Uit Oezbekistan bleken ook voetbalfans aanwezig. Zij hingen twee nationale vlaggen op en een vlag van de autonome deelrepubliek Karakalpakstan:
En bij een wedstrijd van Portugal werden naast Portugal ook Algerije en Palestina gespot, alsmede een vlag met drie groene en twee rode banen die ik niet kon thuisbrengen. Onderzoek door leden van de NVvV wees uit dat het de Associação Portuguesa de Desportos was, ofwel een voetbalclub uit São Paulo in Brazilië. In Sao Paulo was men trots de eigen kleuren op het EK terug te zien!
Welke vlag heb jij gespot op het EK?
Voetbal en vlaggen gaan dus prima samen. En niet alleen voetbal. De Tour de France is net begonnen en ook daar zijn genoeg vlaggen te zien. En dan moeten de Olympische Spelen nog beginnen! Vlaggenkunde gaat over de trotse aanhangers van een Braziliaanse voetbalclub én over de wedstrijdvlaggen van de voetballende naties die bovenin het stadion hangen, van het ceremonieel van de Olympische vlaggenparade tot de enthousiast wapperende vlaggen van de Franse regio’s waar de wielrenners doorheen rijden.
Deze zomer krijgen we nog heel veel vlaggen te zien, maar eerst hebben we nog een aantal wedstrijden te gaan op het Europees Kampioenschap voetbal. Zelfs als de wedstrijden te wensen overlaten is er nog een wereld aan vlaggen te zien op televisie. Welke bijzondere exemplaren heb jij gespot?
